3.5 เหตุที่ทำให้มาเกิดเป็นมนุษย์

      ดังที่ได้กล่าวไว้ในตอนต้นของบทที่ 3 ว่า การเกิดเป็นมนุษย์เป็นการยาก คำกล่าวเช่นนี้ สำหรับบางท่านแล้วอาจรู้สึกค้านอยู่ในใจ เพราะทุกวันมีเด็กทารกคลอดจากครรภ์มารดามาลืมตาดูโลก อัตราการ เพิ่มของประชากรโลกนับวันจะสูงขึ้นเรื่อยๆ จนมีการคาดการณ์ว่า ประชากรจะล้นโลกในอนาคตอันใกล้ ความคิดเหล่านี้นับว่าไม่ผิด แต่ก็ถือว่าเป็นความคิดที่มองเพียงด้านเดียว ไม่ได้มองให้ลึกซึ้งอย่างที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงมอง พระองค์มองไปถึงภพภูมิอันเป็นที่อยู่ของสัตว์ทั้งหลายที่มีอยู่มากถึง 31 ภพภูมิด้วยกัน ซึ่งเมื่อเทียบดูอัตราการเกิดในภูมิมนุษย์กับภูมิอื่นๆ แล้ว ภูมิมนุษย์มีอัตราการเกิดที่น้อยมากอย่างเทียบกันไม่ได้ ในที่นี้จะขออุปมาถึงความยากของการเกิดมาเป็นมนุษย์ พอให้เห็นภาพว่า มีเต่าตาบอดตัวหนึ่ง อาศัยอยู่ในทะเล มีห่วงอันหนึ่งมีขนาดที่หัวเต่าลอดได้พอดี ลอยอยู่ในทะเล เมื่อครบ 100 ปี เต่าตัวนี้จะโผล่ขึ้นมาสักครั้งหนึ่ง และโอกาสที่เต่าตาบอดตัวนี้จะโผล่ขึ้นมาสวมห่วงได้พอดีนั้น เป็นโอกาสที่ยากแสนยาก ฉันใด โอกาสของการเกิดมาเป็นมนุษย์ก็ยากแสนยาก ฉันนั้น 

      แล้วอะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้การเกิดเป็นมนุษย์ยากแสนยาก คำตอบก็คือ ศีล 5 ซึ่งเป็นคุณธรรมเบื้องต้นของการที่จะทำให้เกิดเป็นมนุษย์ หรือที่เรียกกันว่า มนุษยธรรม คือ ธรรมะที่ทำให้เป็นมนุษย์ เรื่องศีล 5 นี้ เป็นเรื่องที่ดูเหมือนว่าจะมีการกล่าวถึงกันบ่อยมากในพระพุทธศาสนา แม้ในการประกอบพิธีกรรมงานบุญ ก็จะมีการอาราธนาศีลทุกครั้งไป แต่โดยเนื้อแท้แล้ว คนที่จะรักษาศีล 5 ให้บริสุทธิ์บริบูรณ์นั้นไม่ใช่เรื่องง่ายเลย เป็นเรื่องที่ต้องใช้ความเพียร และมีความเข้าใจในเรื่องศีลอย่างถูกต้อง ไม่ใช่สักแต่ว่าเคยฟังเขามา แต่ไม่เคยลงมือปฏิบัติ อย่างนี้ชีวิตไม่ปลอดภัย มีโอกาสไปอบายภูมิสูงมาก ดังนั้น จึงขอให้นักศึกษาได้ทำความเข้าใจในเรื่องศีลโดยสังเขป ดังนี้ 

      ศีลมีความหมายได้หลายประการ แต่ความหมายที่ตรง ชัดเจน และนำไปสู่การปฏิบัติได้ คือ ศีล แปลว่า ความเป็นปกติของมนุษย์ มนุษย์มีความปกติอยู่ 5 ประการ คือ

• 1. มนุษย์มีปกติไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำชีวิตสัตว์ให้ตกล่วงไป ชีวิตเป็นสิ่งที่ทุกคนรักที่สุด ไม่ว่าจะเป็นคนหรือสัตว์ก็รักชีวิตด้วยกันทั้งนั้น เมื่อชีวิตสิ้นไป ก็เป็นอันว่าหมดสิ้นทุกสิ่งทุกอย่าง ดังนั้นมนุษย์จึงไม่ฆ่าหรือเบียดเบียนกัน
• 2. มนุษย์มีปกติไม่ลักขโมย เพราะนอกจากชีวิตแล้ว ทรัพย์สินของใคร ใครก็รัก ก็หวง หากเราไปขโมยของของใคร ก็คงไม่มีใครยอม ดังนั้นมนุษย์จึงไม่ลักขโมยทรัพย์ของใคร
• 3. มนุษย์มีปกติไม่ประพฤติผิดในบุตร ภรรยา สามีของผู้อื่น บุคคลที่รักที่สุดนอกจากตัวเราแล้ว ยังมีบุตร ภรรยา สามี หากมีใครมาประพฤติผิดในบุตร ภรรยา สามี ย่อมไม่มีใครให้อภัยอย่างแน่นอน ดังนั้นมนุษย์จึงมีปกติรักเดียวใจเดียว
• 4. มนุษย์มีปกติไม่พูดโกหกหลอกลวงกัน เพราะความจริงใจไม่โกหกกันเป็นสิ่งที่สำคัญ แม้จะเป็นบุตร ภรรยา สามี ที่รักกันมาก หากรู้ว่าเขาหรือเธอไม่ซื่อสัตย์แล้ว ย่อมหมดรักได้ ดังนั้นมนุษย์จึงไม่โกหกหลอกลวงกัน
• 5. มนุษย์มีปกติไม่ดื่มสุรา ไม่เสพยาเสพติด เพราะสิ่งเหล่านี้ทำให้ขาดสติ สภาวะแห่งความเป็นมนุษย์จะลดลงมาก มีกิริยาอาการต่างๆ ที่ไม่เหมาะสม และมีโอกาสละเมิดศีลข้ออื่นๆ อีกด้วย ดังนั้นมนุษย์จึงไม่ดื่มสุราเสพยาเสพติด 

      เรื่องศีลนี้ นักศึกษาสามารถหาอ่านรายละเอียดได้ในตำราเรียนวิชา วิถีชาวพุทธ นักศึกษาคงเข้าใจแล้วว่า ความปกติของมนุษย์ มิใช่สิ่งที่พระพุทธองค์ทรงบัญญัติดังที่ใครหลายคนเข้าใจ ดังที่ได้กล่าวมาแล้วในเรื่อง ศีลนำไปสู่ปรโลก พระองค์ทรงเป็นผู้ค้นพบว่า ศีล 5 เป็นกฎธรรมชาติ เป็นนิสัยที่มนุษย์จะต้องปฏิบัติทุกคน ไม่ว่าจะมีเชื้อชาติ หรือศาสนาใดก็ตาม หากเป็นมนุษย์แล้วจะต้องปฏิบัติทุกคน หากไม่ปฏิบัติแล้ว จะนำมาซึ่งความเดือดร้อนต่อตนเองและสังคมโดยส่วนรวม

      ศีล 5 ทำให้มนุษย์แตกต่างจากสัตว์เดียรัจฉานอย่างชัดเจน และเมื่อกล่าวถึงการที่มีนักวิทยาศาสตร์ ค้นพบทฤษฎีที่ว่า มนุษย์เกิดมาจากลิง กรณีเช่นนี้ หากเราพิจารณาจากหลักของศีล 5 จะพบว่า ทฤษฎีนี้มีจุดบกพร่อง และมีข้อแย้งได้มากมาย จะใช้หลักการทางวิทยาศาสตร์มาพิจารณาว่า ลิงมีลักษณะกระดูกเป็นอย่างนั้น การเดินเป็นอย่างนี้ หรือมีความฉลาดใกล้เคียงกับมนุษย์นั้น พิจารณาแล้วไม่สมเหตุสมผล สัตว์ชนิดอื่นที่มีความฉลาดเสมอเหมือนกับลิงก็มีอยู่ไม่น้อย ดังนั้นทฤษฎีนี้จึงยังคงเป็นปัญหาอยู่ แต่ถ้ามาพิจารณาถึงเรื่องธรรมสัญญา คือ ความรู้จักธรรม รู้จักผิดชอบชั่วดี รู้จักศีล รู้จักธรรม ซึ่งเป็นสิ่งที่มนุษย์มีอยู่อย่างเต็มเปี่ยม ศีล 5 ของมนุษย์นี้เอง ที่ถือเป็นธรรมสัญญา ซึ่งถ้าพิจารณาที่ลิงแล้วจะพบว่า ลิงเองยังบกพร่องในเรื่องนี้อยู่มากมายนัก 

      ดังนั้น บุคคลผู้ปรารถนาที่จะเกิดมาเป็นมนุษย์ จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง ที่จะต้องรักษาศีลให้ได้อย่างต่อเนื่องจนกระทั่งละโลก เมื่อละโลกแล้ว จะได้ไปเสวยผลแห่งบุญบนสวรรค์ และเมื่อถึงคราวจุติจากสวรรค์ ก็จะได้กลับมาเกิดเป็นมนุษย์อีกครั้ง