2.1 ระยะเวลาของมหากัป อสงไขยกัป และอันตรกัป

การบังเกิดของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแต่ละพระองค์ ตัองใช้เวลาการสร้างบารมียาวนานมาก

ประเภทของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แบ่งออกตามระยะเวลาของการสร้างบารมี เป็น 3 ประเภท

1. พระปัญญาธิกะพุทธเจ้า สั่งสมบารมี 20 อสงไขย มหากัป กับเศษแสนมหากัป และผ่านการสร้างบารมีกับพระสัมมาสัมพุทธเจ้า 5 แสน เศษพระองค์
2. พระสัทธาธิกะพุทธเจ้า สั่งสมบารมี 40 อสงไขย มหากัป กับเศษแสนมหากัป และผ่านการสร้างบารมีกับพระสัมมาสัมพุทธเจ้า 1 ล้าน เศษพระองค์
3. พระวิริยาธิกะพุทธเจ้า สั่งสมบารมี 80 อสงไขย มหากัป กับเศษแสนมหากัป และผ่านการสร้างบารมีกับพระสัมมาสัมพุทธเจ้า 2 ล้าน เศษพระองค์

คำว่า อสงไขย คือ จำนวนที่กำหนดไว้แทนระยะเวลาที่จะนับจะประมาณมิได้

เปรียบเทียบหน่วยของอสงไขย เหมือนมีฝนตกหนักอย่างต่อเนื่องไม่ขาดสาย ทั้งวันทั้งคืน ทุกวัน เป็นระยะเวลายาวนาน 3 ปี จนกระทั่งน้ำฝนท่วมเต็มขอบจักรวาล

หน่วยของอสงไขย คือ ให้คำนวณนับเม็ดฝนตลอด 3 ปี ที่ตกท่วมขอบจักรวาลว่ามีจำนวนกี่เม็ด ถ้านับได้ว่าเม็ดฝนมีจำนวนเท่าใด ถ้านับได้เท่าไร นั่นคือ ระยะเวลา 1 อสงไขย

คำว่า มหากัป คือ หน่วยนับระยะเวลาที่โลกเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และเสื่อมสลายไป ครบหนึ่งรอบ ระยะเวลาในมหากัปหนึ่งๆนั้น ถือว่ายาวนานมากๆ หากจะเปรียบเทียบให้เห็นภาพ เราคงต้องนึกตามคำอุปมาเปรียบเทียบที่องค์สมเด็จพระสัมมาพุทธเจ้าได้ทรงตรัสเอาไว้

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสอุปมาเปรียบเทียบระยะเวลาในหนึ่งมหากัปเอาไว้ ซึ่งมีปรากฏเป็นพุทธวัจนะอยู่ในพระไตรปิฎก โดยสามารถสรุปใจความให้เข้าใจง่ายๆได้ดังนี้ว่า “ดั่งมีภูเขาหินแท่งทึบลูกใหญ่ที่ไม่มีช่องไม่มีโพรง ซึ่งมีขนาดความกว้าง ความยาว และความสูง ด้านละหนึ่งโยชน์ (หรือประมาณ 16-กิโลเมตร)-ในทุกๆหนึ่งร้อยปี จะมีบุรุษนำเอาผ้าเนื้อดีจากแคว้นกาสี มาลูบภูเขาหินแท่งทึบลูกนี้หนึ่งครั้ง...

เมื่อใดก็ตามที่ภูเขาหินแท่งทึบที่มีความกว้าง ความยาว และความสูง ด้านละหนึ่งโยชน์ลูกนี้ สึกกร่อนจนมีสัณฐานที่ราบเรียบเสมอกับพื้นดิน เมื่อนั้น...ช่วงระยะเวลาของหนึ่งมหากัปก็ยังไม่ถึงกาลหมดสิ้นไป ดังนั้น...ระยะเวลาในหนึ่งมหากัปจึงยาวนานอย่างนี้”

นอกจากนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้ายังทรงตรัสอุปมาเปรียบเทียบระยะเวลาในหนึ่งมหากัป เอาไว้อีกอุปมาหนึ่ง โดยสามารถสรุปใจความให้เข้าใจง่ายๆได้ดังนี้ว่า “ดั่งมีนครที่กำแพงเมืองทำด้วยเหล็กขนาดใหญ่ ซึ่งมีความยาวขนาดหนึ่งโยชน์ ความกว้างขนาดหนึ่งโยชน์ และมีความสูงขนาดหนึ่งโยชน์ (หรือประมาณ 4,096,000-ลูกบาศก์เมตร)

ภายในนครแห่งนั้น จะถูกอัดแน่นไปด้วยเมล็ดพันธุ์ผักกาดจนเต็มพื้นที่ไปหมด และในทุกๆหนึ่งร้อยปี จะมีบุรุษหยิบเอาเมล็ดพันธุ์ผักกาดออกจากนครหนึ่งเมล็ด...”